Herkese merhaba. Bu yazımızda birçok meslek dalından farklı ve üst seviyede olan bir mesleği ele alacağız. Ataşe olmak. Ataşe nedir, kimlere denir ve görevleri nedir sorularını yanıtladıktan sonra, ataşe türlerini ve nasıl ataşe olunacağını dile getireceğiz. Son olarak da ataşe olmak için gereken nitelikleri madde madde inceleyeceğiz.
Öncelikli olarak ataşe nedir, kimlere denir? Ataşe, kısaca elçilik uzmanı demektir. Bağlı oldukları devletin elçiliğinde danışman olarak görev yapan ve hangi ülkede görev yapıyorsa o ülkeye dair bilgileri kendi devletine raporlayan elçilik uzmanlarına ataşe denir.
Bir Ataşenin Görevleri, Sorumlulukları Nelerdir?
- Uzmanlık alanı ile ilgili olarak raporlar hazırlamak ve o raporları gerekli görülen zamanlarda ve biçimlerde kendi devletinin kademelerine ulaştırmak
- Uzmanlık alanı ile ilgili olarak bilgi toplama, o bilgileri servis etme, tasnif etme
- Yine uzmanlık alanı ile olarak devletler arası ilişkileri güçlendirmek
- Bağlı olduğu devleti çeşitli uluslararası konferanslarda ve panellerde temsil etmek
Bunun dışında ataşelerin görevlerini tek tek maddelememiz için, öncelikle olarak bilmemiz gereken husus, bir ataşenin birçok farklı alanda görev yapabileceği ve uzmanlık alanını da görev aldığı bölümün belirlediğidir. Bu nedenle tek tek, hem ataşe türlerini hem de görevlerini açıklayacağız.
- Askeri Ataşe: Devlet kademesinde en büyük öneme sahip ataşelerin başında gelmektedir. Bir zamanlar Mustafa Kemal Atatürk de Sofya’da askeri ataşe olarak görev yapmıştır. Bir askeri ataşenin görevlerini şöyle sıralamamız mümkündür:
– Güncel örneklerle açıklamak çok daha mantıklı ve açıklayıcı olacaktır. Kuru bilgilerden ziyade güncel bilgiler paylaşmak, bu alanda meslek sahibi olmak isteyenleri daha aydınlatıcı bir şekilde bilgilendirmek ve bilinçlendirmek olacaktır. Rusya ile aramızda yaşanan uçak düşürme krizini hatırlarsınız. İşte iki ülke arası yaşanan bu tür askeri skandallar, tansiyon yükselmeleri vb. durumlarda devreye askeri ateşeler girerler. O uçağın kimler tarafından, nasıl, ne maksatla düşürüldüğü askeri ateşelerin oluşturduğu komisyonlar tarafından araştırılır, rapor haline getirilir ve karşı tarafa sunulur. Daha sonrasında Rusyanın itiraz etmesi sonucu yine askeri ateşeler, iki ülke arası ilişkileri yumuşatmak adına adımlar atmaya devam etti. Sonuç olarak, askeri ateşeler görevleri gereği oldukça hassas ve ince bir köprünün üstünde dururlar. Yapacakaları bir hata ya da ihmal iki ülke arasında savaşın tetiklenmesine kadar yol açar. Örneğin Fransa’nın askeri ataşe konusunda başarılı bir ülke olduğu her zaman bilinir. Bu nedenle birçok savaşın kıyısında bu ataşeler sayesinde kurtulunmuştur. Aynı şekilde Rusya ve Türkiye arasındaki ilişkilerin giderek yumuşaması ve barışçıl bir havaya bürünmesinde de askeri ataşelerin payı büyüktür.
Bilim Ataşesi: Ülkemizde maalesef bilim adına çok büyük bir üretim ve yatırım söz konusu olmadığı için vasıfsız kalan bir ataşe türüdür. Bilim ataşelerinin görevlerinden biri, ülkelerindeki bilimsel aktiviteleri ve yenilikleri rapor haline getirip dış ülkelere tanıtmak ve sunmak amacıyla sunmaktadır. Aynı şekilde dış ülkelerdeki bilimsel gelişmeleri, bilimsel ürünleri ve yenilikleri raporlar halinde hazırlayıp bağlı oldukları devlete getirmek ve sunmak da bir diğer görevleridir. Bilimsel ataşe, bilim alanında gerek teorik gerek teknik açıdan donanımlı olmalıdır.
Basın Ataşesi: Yurt dışında bağlı olunan devlet ve ülkeye dair olumlu – olumsuz tüm basın haberlerinin tasnif edilip raporlanmasından sorumludur. Aynı şekilde, hakarete, iftiraya varan haberlerin düzeltilmesi ve özür diletilmesi konusunda baskı yapma vazifeleri de basın ataşelerinin yükümlülüğündedir. Türkiye’ye bağlı bir basın ataşesi, yurt dışında çıkan tüm görsel ve yazınsal haberleri takip etmek, onları sınıflandırmak ve rapor halinde hazırlamak zorundadır.
Din Ataşesi: Dinler arası hoşgörü adına, dünyada bulunan tüm dinler arası köprü görevi görürler. Müslüman bir ülkenin din ataşesi, Hristiyan ve Yahudi devletler ile din ilişkileri konusunda ilişkileri iyileştirmek ve hoşgörü yaymak adına atılımlar bulunurlar. Örneğin geçtiğimiz yıllarda Danimarka’da çıkan Hz. Muhammed karikatüründen sonra Türkiye’nin din ataşeleri Danimarka’ya gidip gelmiş; gerekli konularda ikazlar bulunmuşlardır. Ülkelerin sınırları içerisinde tüm dinlerin ortak hazırladığı yemeklerden, gecelerden din ataşeleri sorumludur. Söz konusu Türkiye ise din, son derece hassas bir konudur ve ülkemize bağlı çalışan din ataşelerinin de bu hassaslıkta görevlerini icra etmeleri gerekmektedir.
Ticaret Ataşesi: Ülkeler arası ticaret sözleşmelerinin yenilenmesinden, herhangi bir usulsüzlük söz konusu olunca düzeltilmesinden sorumlu ataşelerdir. Aynı zamanda ülkeler arası yapılacak yeni ticari sözleşmelerin oluşturulması da ticaret ataşesinin görevidir.
Kültür Ataşesi: Bağlı bulunan ülkenin kültür odaklı tanıtımını sağlayan ve düzenleyen ataşelerdir. Kültürel işbirliği ve bu işbirliğine dayalı organizasyonlardan sorumludur.
Eğitim Ataşesi: Ülkesine bağlı eğitim ve öğretimin diğer ülkelere tanıtılması, aynı zamanda dış ülkelerdeki yeni eğitim – öğretim modellerinin tespit edilip kendi ülkesine rapor halinde sunulmasından da sorumludur.
Güvenlik Ataşesi: Genelde askeri ataşelerle birlikte çalışırlar. Ülkelerinin güvenliğinden ve dış ülkelerle güvenli iletişimler kurmasından sorumludur. Ülkesine ait güvenlik birimleri ve kolluk güçleriyle sürekli irtibat halinde olurlar. Bu sayede, iç ve dış güvenliğin en muntazam şekilde sağlanmasından sorumlu olurlar.
Nasıl Ataşe Olunur?
Ataşe, öncelikle uzmanlık alanına bağlı olarak değişen bir durumdur. Örneğin askeri ataşe olmanız için, öncelikle yüksek subay olmanız gerekmektedir. Ancak binbaşı, yarbay, albay olunduktan sonra askeri ataşe olabilirsiniz.
Ataşe olmak için KPSS şartı artık bulunmamaktadır. Bunun yerine Dışişleri Bakanlığının hazırlamış olduğu sınava girmek zorundasınız. Bu sınavdan başarıyla derece alanlar, Muavin Ataşe olurlar. Bu dönem de başarıyla tamamlandıktan sonra son bir sınav ve mülakat sizi bekliyor. Ataşe olmak, uzun ve zor bir yoldur. Günümüzün en karizmatik mesleklerinden biri olan ataşelik için, birçok sınavdan ve derecelendirmelerden geçmek zorunda olduğunuzu bilmenizde fayda var.
Ataşe Olmak İçin Gereken Nitelikler:
- Bağlı olduğunuz ülkenin sizi görevlendireceği ülkeye bağlı olarak yabancı dil seviyenizin üst derecede olması gerekmektedir. İşini iyi yapan bir ataşe, en az 2 yabancı dil bilmelidir. Özellikle ataşeler için İngilizce, ekstra bir dil değildir. Bu nedenle Türkçe ve İngilizce dışında çalışacağınız ülke ya da ülkelerin dillerini de çok iyi bilmeniz gerekmektedir.
- İnsanlarla iyi iletişim kurmak, pozitif bir enerjiye sahip olmak. Sonuç olarak birçok ülkeye karşı kendi ülkenizi temsil edeceksiniz. Yapacağınız bir pot ya da kullanacağınız en ufak bir yanlış ifade, önce sizi, sonra ülkenizi zor duruma sokacaktır.
- Bedensel özür bulunmaması ve fiziki alt yapının güzel olması: Temsil edilen noktalar her ne kadar bilgi ve akademik kayıtlar olsa da, belli bir görselliğin üstünde de olmakta fayda var. Sonuç olarak görsellerin birçok şeyi etkilediği bir dünya düzeninde yaşamaktayız.
- Sır saklayabilen :İyi bir ataşe, her zaman ketum olandır. Devletler arası sırları, sadece o iki devletin bilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde görevden uzaklaştırmanız söz konusu olabilmektedir.
- Başkalarını etkileme kapasitesi ve ikna yeteneği: Nasıl ki bir pazarlamacı satmak istediği ürünü allayıp pullayıp müşterine satmak zorundadır, bir ataşe de temsil ettiği ülkeyi en ikna edici şekilde sunmalıdır. Ataşeler, başka ülkeleri etkileyebildiği ölçüde başarılı olacaklardır. Bu, bir ürün satmak demek olmasa da ülkenizin en iyi şekilde temsil ve ifade edilmesi demektir.