Huzur evleri, çoğu yaşlı ya da bakıma muhtaç yetişkinlerin yaşam alanları olarak, modern toplum yapılarının vazgeçilmez bir unsuru olarak hayatımızın içinde. Çoğu televizyon filmleri ve dizilerinde sıklıkla dramatize edilerek sunulsa da, bir huzur evi, en başta profesyonel yardım demektir.
Tarihe baktığımızda ilk huzur evlerinin Selçuklu ve Mısır’a kadar dayandığını görmekteyiz. Yaşlılara hürmet ve saygıyı geleneklerinden biri olarak yaşatan Türk toplumlarında, yaşlıların ve bakıma muhtaç yetişkinlerin bakım alanı olarak kurulmuş ve günümüze kadar getirilmiştir.
Röportaj
12 yıldır özel bir huzurevinde müdür olan K. R ile gerçekleştirdiğimiz röportajda, yaşlı bakım evlerinde sunulan hizmetleri, yaşlılar ile çalışanların arasındaki iletişimi ve merak edilen birçok şeyi daha detaylı bir şekilde konuştuk.
– Merhaba. Genelde bir kurumun sorumlusunu Parlak Fikirler okurlarına takdim ederken ”işletmeci” kelimesini kullanırım. Ancak ”huzurevi işletmek” tabiri bana hem yabancı hem de son derece itici geldiği için bu kelimeyi kullanmamaya özellikle dikkat ettim. Siz ne dersiniz? Huzurevi işletilen bir yer midir?
– Merhaba. Belki meslektaşlarım arasında tek tük de olsa huzurevini işletilen, salt para kazanılan bir ticarethane gibi görenler vardır. Şayet bu kuruma böyle yaklaşan birileri varsa derhal mevkilerini terk edip başka bir işe yönelmelerini öneririm. Zira bilhassa bizim ülkemizde, misafirperverlik, yaşlılara saygı ve hürmet gibi konular içselleştirilmiş konulardır. Bu nedenle dünyanın başka hiçbir yerinde yaşlı bakım merkezlerine ”huzurevi” ismini uygun bulan başka bir ülke yok. Bu nedenle huzurevi işletilmez. Huzurevinin yöneticiliği yapılır, iş bölümü sağlanır. Huzurevi idare edilir ama herhangi bir dükkan gibi işletilemez.
– Çok güzel ifade ettiniz. Peki, bir huzurevinde sunulan hizmetler nelerdir? Kısaca değinebilir misiniz?
– Kısaca değinilmeyecek kadar çok fazla sorumluluk ve hizmet var aslında. Biz burada konuğumuz olan insanların can ve mal güvenliğinden, sağlığından, arkadaşlıklarından kısacası tüm hayatından sorumluyuz. Onların sağlığı bizim sağlığımız, onların neşesi bizim mutluluğumuz. Burada sadece bir otel gibi konaklama hizmeti sunmadığımız gibi, hastaneler gibi birtakım tedaviler de uygulamıyoruz.
– Tanıtım bülteninizi okurken dikkatimi çekti. Bir sanat danışmanınız bile var. Huzurevinde çalışan bir sanat danışmanı tam olarak nelerden sorumludur?
– Misafirlerimizin günlük aktivitelerinden, resim çiziyorsa resimlerinden, edebiyata ilgiliyse okuyacağı kitaplardan sorumludur. Haftada bir kareoke yapıyoruz. 10 günde bir de toplanıp tombala, tabu gibi oyunlar yapıyoruz.
– 4 yıllık kamu yönetimi mezunusunuz ve belli ki işinizi severek yapıyorsunuz. Bunca yıllık meslek yaşamınızda slogan olarak belirlediğiniz ve aynı zamanda huzurevi açmak isteyen kişilere tavsiye niteliğinde aktarılabilecek bir sözünüz, bir felsefeniz var mı?
– Bir düşüneyim. Sanırım bu mesleği, bir huzur evinin müdürü, yani baş sorumlusu olmanın bana kattıklarını şu şekilde özetleyebilirim. Bir huzur evini huzurlu kılan yegane şey orayı ev yapabilmektir.
– Bir ev konforunda olmalı o halde her huzur evi?
– Ya da bir yuva sıcaklığında. Ama öyle lafta ya da reklamlardaki gibi sahte bir imajla değil. Örneğin burada herkesin uyması gereken kuralları öyle belirlemelisiniz ki, herkes, o kuralların gerekli olduğu için konduğunu bilmeli. Aksi takdirde tam anlamıyla bir kaos çıkar. O kaosu yönetmek de herkesin harcı değildir.
– Huzurevinizde diyetisyen de var. Konuklarınızın beslenmesinden de sorumlusunuz o halde.
– Kesinlikle. Zaten belli bir yaştan sonra beslenme, sağlık anlamına geliyor. Bunun için sadece diyetisyenlerle değil ergoterapist ve fizyoterapistlerle de birlikte çalışıyoruz. Siz bakmayın ağız alışkanlığıyla konuk ya da misafir dediğime. Bu evin sahibi onlar. Biz ise sadece idaresinden sorumlusuyuz.
– Huzurevleri en sık denetlenen kurumların başında geliyor. Bu durum, çalışanlar üstünde herhangi bir baskıya neden oluyor mu?
– Eğer işinizi düzgün yapıyorsanız, bu tür denetlemeler sadece teferruattan ibaret. 12 yıl boyunca kurumumuz ne ceza ne de uyarı aldı. Bu da işimizi severek yaptığımızı kanıtlıyor.
– Sağlık hizmetleriniz arasında başka neler var?
– Her yıl en az bir iki departman açarak ayrı bir sağlık katı oluşturduk. Başta sonda ve katater uygulamaları olmak üzere birçok farklı alanda, acil tıbbi müdahaleleri gerçekleştirecek ekipmanımız ve uzman personelimiz var.
Peki huzur evi açmak, iş dünyası için nasıl bir girişimdir? Yaşlılar için bir sağlık ve yaşama alanı olan huzur evleri, kimileri için bir iş sahası olabilmektedir. Öyleyse yazımızın ana konusu olan huzur evi açmak konusuna yavaş yavaş girebiliriz.
Huzur evi açmak isteyenlerin öncelikle Özel Huzurevleri ile Huzurevi Yaşlı Bakım Merkezleri Yönetmeliğine bir göz atmaları gerekmektedir. Meraklıları ve bir girişim olarak huzur evi açmak isteyenleri madde madde şöyle bilgilendirebiliriz:
- Bu yönetmelik, huzurevi açma işlemlerinin geneline dair hüküm ve kuralları bildirmektedir. Personel durumundan hizmet standardına, işletilme koşullarından denetimine kadar gerekli bilgileri ve yönlendirmeleri içermektedir. Huzur evi açmak isteyenlerin hem bilmesi hem de yararlanması gereken bir kılavuz niteliğindedir.
- Yönetmelikte huzurevinin bir kurum olarak tanımı da yapılmaktadır. Sağlıklı yaşlıları huzurlu bir ortamda korumak ve bakmak; sosyal, fiziksel ve moral ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişileri tarafından kurulan ve yirmi dört yatılı hizmet veren en az yirmi kapasiteli sosyal hizmet kuruluşu olarak tanımlanır.
- Bu tanım önemlidir. Öncelikle, hangi işe başlamak istenirse istensin, o işin tanımını bilmek ve o tanıma uygun hareket planı geliştirmek gerekir. Ayrıca tanıma bakarak, huzurevlerinin en az 20 kişilik kapasitede olması gerektiğini de öğreniyoruz.
- Peki ihtiyacımız olan ve özel hukuk tüzel kişileri ile kastedilen nedir? Burada dernekler, birtakım şirketler ve vakıflar işaret edilmektedir.
- Tanımın başındaki ”sağlıklı yaşlılar” kısmı okurlarımızı yanıltmasın. Huzur evleri bu yönetmelikte de altı çizildiği üzere iki kısma ayrılır. Huzur evlerinin çalışma prensiplerine göre ağırlayacağınız yetişkinler, sağlıklı yaşlılar ve özel bakım yaşlısı olarak ikiye ayrılmaktadır. İki kola ayrılan yaşlılar, bina sistemine göre de iki farklı alanda yaşam alanlarına sahip olmalıdır. Açacağınız huzur evinde gözetmeniz gereken ilk kurallardan biri bu olacaktır. İki farklı yetişkin türü için, iki farklı alan. Planınızı önceden yapmak, size hareket alanı ve zaman kazandıracaktır.
Huzurevi açmak sadece ticari bir yatırım değil, aynı zamanda sağlık sektörüne atılmış bir adımdır. Bu anlamda bu işe girecek olanların yüksek sorumluluk geliştirmiş olmaları gerekmektedir. Bu sorumluluk duygusundan önce gerekli belgeler temin edilmelidir. Bu belgelerden belli başlı olanları şu şekilde sıralayabiliriz:
- Nüfus cüzdanı, ikametgah belgesi, öğrenim durum belgesi gibi hemen hemen her işin başında lazım olan belgeler.
- Huzurevine çevireceğiniz binanın tapu belgesi ya da bina kiralanmışsa yıllık kira kontratı
- İtfaiye Müdürlüğünden alınacak bir rapor
- Eğer huzurevinizde özel bakım yaşlıları için de bir ünite olacaksa İl Sağlık Müdürlüğünden uygunluk belgesi almanız gerekir. Binanın, sağlık personellerinin ve tüm ekipmanların tam olması durumunda bu belge alınabilmektedir.
- Bayındırlık Müdürlüğünden binanızın tüm bölümlerini gösterecek olan bir belge alınmalıdır.
Huzur evinde bakımını ve sağlık ihtiyaçlarını karşılayacağınız insanlar, ”özel” insanlar olacaktır. Bu nedenle maksimum derecede güvenlik ve titizlik elzem konumdadır.
Öyleyse şimdide huzur evi açılımından itibaren dikkat edilmesi gereken ”hassas” noktaları sıralayalım:
1- Güvenilir personel: Özellikle Mahsun Kırmızıgül’ün çektiği Beyaz Melek filminden sonra üzerinde büyük bir hassasiyet oluşan bir konu var. O konu huzur evlerine ve aynı doğrultuda bakım evlerine bırakılan bakıma ve tedaviye muhtaç yaşlılarımızın çeşitli şekil ve derecelerde maruz kaldığı şiddet. Bu şiddet olaylarının önüne geçmek için devlet çeşitli önlemler alsa da iş, huzur evi müdürlerinde ve personelinde bitmektedir. Personeller işe alınmadan önce aşamalı psikoloji testlerine tabi tutulmalı; bunun yanı sıra karakter testlerinden de geçmelidir. Yaşlılar, iş ahlakı gereği hiçbir zaman müşteri olarak kabul edilemezler. Bu nedenle, onlar özel misafirlerdir ve ne kadar para kazanılırsa kazanılsın, en nihayetinde kutsal bir göreve hizmet edilmektedir. Bu nedenle alınacak personellerden yapacakları hizmetlerin yanı sıra yüksek ölçekte şefkat ve insanlık da beklenmelidir.
2- Sosyal aktivite alanları – hobi odaları: Tedavi sadece ilaç ya da dinlenme ile yapılmaz. Bu yüzden yaşlıların vakitlerini en sağlıklı ve en eğlenceli geçirmeleri adına alanlar yaratmak unutulmamalı. Örneğin okey, tavla gibi yüksek efor gerektirmeyen oyunlar için bir oda tutulmalı. Dinlenme alanı olarak bir kütüphane imar edilmeli. Sağlıkları nispeten iyi olan yaşlılar için masa tenisi, bilardo gibi hem dinlendirici hem de sportif bir faaliyet olabilecek oyunlar konulmalı. Huzur evindeki her boş oda, her boş alan, bir amaca hizmet edebilecek şekilde tasarlanmalı ve doldurulmalı. Zira unutulmamalı ki, yaşlılar için orası bir otel, bir dinlenme tesisinden çok bir yuva vazifesi görmeli.
333333333333333
Huzur evi açmak ve işletmek isteyenlerin en çok ihtimam göstermesi gereken konulardan belki de başı çekeni güvenliktir. Gerekli güvenlik ekipmanları sağlamadan huzur evi açmak son derece tehlikeli olabileceği gibi, ruhsat alımını da zorlaştıran bir etkendir. Peki bu güvenlik ekipmanları nelerdir?
- Duman detektörü: Huzur evinde kalacak olan yaşlı ve hastalarımız için, en büyüğünden en küçüğüne kadar çıkacak olan yangınları haber veren sistemdir. Bu detektörler sayesinde, hareket etmekte güçlük çeken, hızlı davranması mümkün olmayan yaşlılara, daha yangın başlangıcında müdahale edilmesi kolaylaşır. Olası bir yangında, detektörler olmazsa, çığrından çıkan bir yangında onca yaşlıya anında müdahale etmek güçleşir. Bu nedenle huzur evi açmak isteyenlerin bu detektörleri her koridora, her odaya birer adet yerleştirmeleri gerekmektedir.
- Yangın söndürücü: Her iş yerinde, her otelde, her hastanede bulunması gereken yangın söndürücüler, huzur evlerinin stratejik noktalarında tutulmalıdır.
- Bu ekipmanları kullanacak güvenlik personelleri, ayda bir ekipmanları kullanım açısından eğitilmeli; bazı zamanlar tatbikat bile yapılmalıdır.
- Son olarak yangın merdivenlerinin ve yangın çıkışlarının hızlı çıkışlar için en uygun yerlere konumlandırılması gerekir.
Peki huzur evi açmak masraflı mıdır? Ortalama ne kadar sermaye gereklidir?
- Tüm bu bilgileri, ekipmanları ve personelleri saydıktan sonra huzur evi açmanın epey masraflı bir iş olduğunu görüyoruz. Her şeyden önce huzur evinin kaç kişilik olacağı, masrafı birinci dereceden etkileyen faktördür. En az 20 kişilik huzur evi açabildiğimize göre, çeşitli planlamalardan sonra atabileceğiniz iki adım var:
1- Sermayeye göre kapasite belirlemek
2- Kapasiteye göre sermaye belirlemek.
İlk seçenek çoğu girişimci için daha makul ve kolay olacaktır. Zira aklınızdaki kapasiteye göre sermaye belirlemek her bakımdan daha zordur.
Ne olursa olsun huzur evi açmak ve işletmek isteyen herkes, bu işe girmeden önce uzun bir plan ve araştırma evresi geçirmelidir. Çünkü bu iş, ne kadar maddi odaklı olsa da, birçok insana karşı sorumluluk duyacağınız ve duymanız gerektiren bir iştir.
Herkese şefkat dolu ve bol huzurlu evler dileriz.