Merhaba sevgili okurlar. Bu yazımızda size birçok çocuğun ve yetişkinin de eğlence merkezi olarak gördüğü ve ülkemizin eğlence geleneklerinden biri olan lunaparklardan bahsedeceğiz. Yazımızı okuyup da lunapark açmak isteyenleri ise, maliyetleri, şartları ve püf noktaları konusunda bilgilendirip çeşitli yönlendirmeler yapacağız.
Röportaj
Bugün, Sakarya şehrinin en büyük lunaparklarından birinin sahibiyle lunapark özelinde eğlence sektörü hakkında konuştuk. Gelecek planları içerisinde lunapark ya da tematik park açmak olan okurlarımız, röportajımızı okuyarak, hem lunaparklar hem de eğlence sektörü hakkında kapsamlı bilgi edinebilirler.
– Merhaba. Nasıl başladı lunapark serüveni. Kaç ortakla açtınız lunaparkı?
– Başta 4 ortaktık. Sonra biri ile anlaşamadık ve yolları ayırdık. Şimdi 3 ortağız.
– Bu tür büyük yatırımlar gerektiren işler ortaksız olmuyor değil mi?
– Yani trilyoner ya da babadan zengin değilseniz pek mümkün görünmüyor. Gerçi çok eskiden bir arkadaşım İstanbul’da küçük bir lunapark açmıştı tek başına. Ama maalesef başarılı olamadı.
– Lunaparklarda en büyük handikap kış mevsiminde kapalı olması. Hatta bazı lunaparklar sadece Mayıstan Eylül’e kadar açık kalıyor. Bu da en fazla 4 -5 ay demek. Bu şartlar altında, sıkıştırılmış bir takvimde bir yıla yetecek kadar kazanma zorunluluğu sizi strese sokmuyor mu?
– Esasında bazı lunaparklar değil geneli bu şekilde çalıyor. Gerçi son duyumlarıma göre İngiltere ve Amerika gibi ülkelerde tamamen kapalı lunaparklar yapılmaya başlanmış. Tabi bu halı sahalardaki gibi çelik tellerle ya da en ucuzundan brandalarla olacak iş değil. Adamlar, tamamı kapalı stadyum yaptılar, daha fazla seyirci gelsin diye. Şimdi de aynı şekilde kapalı ve korunaklı lunaparklar yapıyorlar ki yılın 12 ayı müşteri gelebilsin. Sizin de söylediğiniz üzere lunaparklarda en temel sorun bu. 4 -5 ay çalışıp kazanmak ve o kazancını bir yılda yemen gerek. Bunun üzerine çok düşündüm. Bu nedenle İngiltere ve Amerika örneklerini verdim. İnşallah bir gün bizim de kapalı lunaparklarımız olur. İnsanlar eğlenmek için yazı beklemezler.
– Tabi bir de Pandemi faktörü var. Bulaş riski yüksek olan çoğu yerler gibi lunaparklar ve tematik parklar da uzun süre kapalı kaldı. Bu yaz, daha büyük bir katılım ve rağbet oranı bekliyor musunuz lunaparklar için. Zira evde oturmaktan sıkılan insanlar lunaparklara ve diğer eğlence mekanlarına akın edebilir.
– İnanın beklentimiz bu yönde. Ama maalesef lunaparklara olan ilgi, son 5 -6 yılda inanılmaz düştü. Eğer İstanbul ve İzmir gibi mega kentlerde değilseniz, insanlar artık lunaparklara modası geçmiş eğlence yerleri olarak bakıyorlar. Tabi bu durum İstanbul’un ve diğer büyük şehirlerin belli başlı semtleri için geçerli değil. Örneğin Bostancı’daki lunapark her zaman tıklım tıklım doludur. Ama başka semtler için aynı şeyi söyleyemeyeceğim.
– Lunaparklara olan ilginin azalmasını neye bağlıyorsunuz? Şu dönemde yeni bir lunapark açma fikri mantıklı değil mi?
– Sektörün içinden biri olarak maalesef mantıklı olduğunu söyleyemeyeceğim. Bir kere çok büyük bir sermaye gerektiriyor. Bu dönemde ise çok büyük yatırım gerektiren tüm işlerden uzak durmakta fayda var. Dövizin durumu ortada. Sadece ülkemiz değil tüm dünya ciddi bir ekonomik bunalımdan geçiyor. Belirsizlik piyasaları etkiledi. Lunaparklardaki çoğu oyuncak da maalesef Türkiye’de üretilmiyor. Hepsinin parçaları, motoru vesaire yurt dışından getiriliyor. Eh açıkçası insanların eğlence anlayışı da değişti. Artık insanlar çarpışan arabaya binmek yerine bilgisayarda araba yarışı oynuyor örneğin. Dönme dolap sadece eski Yeşilçam filmlerinde kalmış bir ayrıntı gibi gözüküyor çoğuna.
– Simülasyon oyunları da gümbür gümbür geliyor. Bu da lunaparkların geleceğini olumsuz yönde etkiler mi?
– Etkiler mi değil, etkiliyor bile. Maalesef. Bir 10 yıl sonra, göbek yerlerde olan, çok büyük lunaparklar dışında küçük lunaparklar tamamen bitebilir. Taşınan ve bir daha gelmeyen lunaparkları görmüşsünüzdür. Galiba bu açıdan baktığımızda eski zamanlara geri dönüyoruz. Bildiğiniz üzere lunaparklar, bizde panayır kültürünün bir uzantısıdır. Belki de artık birçok işletme sahibi, şehir şehir gezerek daha küçük lunaparklar kuracaklar ve bu şekilde para kazanmaya çalışacaklar.
Öncelikle lunaparkın tarihçesinden bahsedelim. Bir işin tarihini bilmek, o işte atılım yapma konusunda size her zaman bir adım öne atacaktır.
İlk lunapark, New York’a bağlı Coney Adasında kurulmuştur. Tarihi ise sizi biraz şaşırtabilir. Zira dünyadaki ilk lunaparkın kurulum yılı 1903 yılındadır ve epey eskiye dayanmaktadır. Bu lunaparkın 40 küsur yıl sonra kapatıldığını hatırlatalım. Ancak merak eden olursa 2010lu yıllarda revize edilerek yeniden hizmete açılmıştır.
Lunapark, elektrikli oyuncak ve makinelerin bir arada tutulduğu ve meraklılarına belirli ücretler karşılığı hizmet olarak sunulduğu geniş alanlara verilen genel isimdir. 110 yıllık bir tarihçeye sahip lunaparklar, gelişen teknoloji ve sanayi ataklarıyla birlikte tamamen çehresini değiştirmiştir. Önceden birçok devasa oyuncak ve makine bilek gücüyle çalışmaktaydı. Daha sonrasında ise elektriğin daha geniş ve kolay kullanımı ile birlikte lunaparklar da bilek gücünden elektrik gücüne terfi etmiştir.
Lunaparklarda bulunan en meşhur oyuncakları sırasıyla yazalım ve analiz edelim.
- Çarpışan arabalar: Genç sevgililerin, çocuklu ailelerin, yediden yetmişe herkesin zevkle bindiği ve birbirine çarparak yüksek gerilimli eğlenceler yaşadığı oyuncaklardır çarpışan arabalardır. Yeşilçam sinemasında hangi aile lunaparka eğlenmeye gitse, kameralar onları çarpışan arabalarda gösterir. Özellikle Türkiye’de lunapark açacakların en az 1 çarpışan araba tesisi kurmaları önerilir. Bazı yerlerde lunaparkların yoğunluğu nedeniyle birçok insan sıra beklemek zorunda kalmaktadır. Siz, müşterilerinizi bekletip sıkmak istemiyorsanız, birden fazla çarpışan araba tesisi inşa edebilirsiniz. Kimi yerlerde ise çocuklar için ayrı bir çarpışan araba sistemi vardır. Bu sistemdeki arabalar daha küçük olup çarpıştıkları esnada da daha az sarsıntıya yol açarlar. Bu nedenle yetişkinler ve ergenler için ayrı, çocuklar için ayrı bir çarpışan araba tesisi kurmak, ticari açıdan da daha makul olacaktır.
- Gondol: Baş dönmesi ve midesinde herhangi bir sorunu olanların kesinlikle binmemesi gereken, adrenalin yüklü bir oyuncaktır. Yükselip alçalma prensibiyle çalışır. Misafirler, gondolun karşılıklı olarak her iki uca otururlar ve en az on dakikalık bir süreyle yükselip alçalırlar.
- Balerin: Baş döndürücü bir başka oyun daha. Balerin elbiseli ve bol makyajlı bir kadının eteğine misafirlerin oturmasıyla başlar. Ondan sonra daireler çizerek, bol rüzgarlı, tansiyonu yüksek dakikalar ile çığlıklar birbirine karışır. Özellikle gondol ve balerinin aylık ve yıllık bakımları yapılmalı ve bu tehlike hissi doğuran oyuncakların tehlikesinin sadece hislerde kalması sağlanmalıdır.
- Korku Tüneli: Ülkemizde maalesef örnekleri az ve yetersiz olan bir lunapark eğlence türüdür korku tünelleri. Sayıları bir elin parmağını geçmeyen korku tünelleri, hem çok masraflı hem de çok karmaşık bir yapıda oldukları için üretilmemekte ve tesisleri kurulmamaktadır. Eğer bir lunapark açmak niyetindeyseniz, profesyonel bir kadroyla, sağlam efektler ve sıkı bir dekor sistemi ile korku tünelini hayata geçirebilirsiniz. İstanbul gibi büyük bir metropoldeki lunaparklarda bile korku tüneli sorduğunuzda, size bilmez bilmez bakarlar. İçinde korku tünelinin olduğu bir lunapark açmak, insanlara alternatif bir eğlence kaynağı sunmak olacaktır. Orijinal olmak ise en başta zorlasa da uzun vadede kazandıran bir temeldir. Hele ki korku tüneli, korku treni gibi bir oluşum, sizin icadınız değildir zaten. Amerika’da ve Avrupa’da birçok örneği bulunan böylesi bir yolculuk zemini, müşterilerinize korku dolu unutulmaz bir yolculuk yaşatırken, sizin de daha fazla kazanmanızı sağlayacaktır.
- Dönme dolap: Herhalde lunaparklar içerisinde tansiyonu az, gerilimi düşük yegane oyuncaklardan biridir. Ülkemizde de sıklıkla talep gören dönme dolaplar, özellikle genç sevgililerin gökyüzüne doğru pamuk şekerler yiyip birbirleriyle ilk özel anlarını paylaştığı oyuncaklar olarak dikkat çekmektedir. Dönme dolaplar da tıpkı çarpışan arabalar gibi çocuklara ve yetişkinlere özel olarak ikiye ayrılabilir, biri küçük biri büyük olmak üzere hizmete sunulabilir.
- Bu oyuncakların dışında lunaparkınızda ok atma, balon patlatma, halka geçirme gibi manüel oynanan ve oyuncunun kazandığı takdirde ona ödül verilen bir sisteme sahip olan oyunlar sunabilirsiniz. Rekabet, oyuncuyla oyunun arasında olacaktır. Bu nedenle oyuncu kaybetse bile en fazla kendine kazanacaktır. Bu tür oyunlar, genelde kazanılması zor olan oyunlar olduğu için, genelde lunapark kazanır. Aynı şekilde belirli bir kira bedeli karşılığında bağımsız yatırımcıların lunapark sınırları içerisinde böyle oyunlar oynamasına da izin verebilirsiniz.
Peki lunapark açma şartları nelerdir? Şimdi, meraklıları için bu şartları sırasıyla ele alalım:
- Öncelikli olarak elinizin altında işini iyi yapan teknisyenler ve mühendisler bulunmalıdır. Bu oyuncaklar gerekli bakımı yapılmadığı takdirde büyük ölçekli kazalara sebebiyet verirler. Dünyanın birçok yerinde – maalesef ülkemiz de dahil – bu tür kazaların haberlerini okumuş, izlemişizdir. Makine ve elektrik alanında yapılmayan kontroller, oyuncakların çalıştırılması sırasında krize yol açmakta, bu krizler sonucunda insanlarda can ve mal kaybına yol açmaktadırlar.
- Her oyunun kendine özel ve gerekli emniyetleri sağlanmalıdır. Makinelerin başında duran teknisyenlerin de bu güvenlik önlemlerinin alındığından emin olması gerekmektedir. İnsanlar bazen eğlenceye fazla odaklanıp emniyet kemerlerini takmayı unutmakta ya da bilerek es geçmektedirler. Ne olursa olsun sorumluluk sizdedir. Ve buna dikkat edilmesi had safhada önemlidir.
- Lunaparkların sınırları içerisinde tuvaletler olmalıdır. Bu tuvaletlerin erkek – kadın ayrımında ve istenilen temizlikte olması elzemdir. Bazı lunaparklarda maalesef ki tuvalet sayıları yetersiz, tuvalet bakımları son derece önemsizdir. Lunaparkınıza çok sayıda misafir gelmesini istiyorsanız, tuvalet sayısına ve bakımına ekstra özen göstermeli, misafirlerinizi bu doğrultuda asla mağdur etmemelisiniz.
- Güçlü jeneratörleriniz olmalı. Elektrik kesintileri, her şehirde, her ilçede sıklıkla başınıza gelecektir. Jeneratör sistemleriniz yoksa, insanların biletleri yanacak, elektriklerin gelmesini beklemek ise o insanlar için adeta işkence olacaktır. Bu nedenle daha lunaparkınızın açılışını yapmadan bu jeneratörleri sağlamalı ve tam randımanlı çalıştığından emin olmalısınız.
- Zemin ayarlaması yapılmalıdır. Özellikle hafta sonlarında yüzlerce insan o zeminde yürüyecektir. Bu nedenle zeminin toz kaldırmayan, insana güçlükle soluk aldırma sorunları yaşatan bir zemin olması gerekmektedir. Gerekli araştırmaları yaptıktan sonra, en uygun zemin biçimini seçebilir ve lunaparkınızın inşasında kullanabilirsiniz.
- Bunun dışında kiralayacağınız ya da doğrudan yıllık olarak satacağınız çeşitli iş yerlerinin de güvenlik ve temizlik kurallarına uyması gerekmektedir. Örneğin kapalı bir şekilde satılan pamuk şekerler, sağlığa uygun değildir. Tüm bunların kontrolünü ve denetimini ise lunapark sahibi olarak siz sağlamalısınız. Aksi takdirde gelecek olan cezadan siz de payınızı almak zorunda kalırsınız.
- Lunapark bir oyun yeridir. Bu nedenle oyun mentalitesinden uzaklaşmak suretiyle kumar oynatmak, kumara dayanan oyunlarda insanları para üzerinden kışkırtmak, hem ahlaki hem de kanun açısından son derece tehlikeli ve yasaktır. Bu kurala uymadığınız takdirde lisansınız dahil iptal edilebilir.
Lunapark açmak maliyetli midir?
Evet, oldukça maliyetli bir iştir. Ama bu baz alınarak da oldukça karlı bir yatırımdır. Başlangıçta lunaparkın genişliği ve oyuncakların çeşitliliğine göre gözden çıkaracağınız maliyet milyon liraları bulabilir. Ama birkaç yıl içerisinde de bu milyon liradan fazlasını kar olarak elde etmeniz pek olası görünmektedir.
Herkese bol eğlenceli ve bol kazançlı günler dileriz.