Şehirlerarası Otobüs İşletmek, Çalıştırmak – Röportaj

Uzun yol şoförleri arasında en karizma olanları şehirlarası yolcu taşıyan otobüsleridir. Zira adamların kafası para yönünden daha rahattır. Para kazanmak açısından bir kamyon şoförlüğünden ya da tır şoförlüğünden kat be kat karlı olan şehirlerarası otobüs işletmeciliği genelde markalaşmış bir firma çatısı altında yapılır. Size bu yazımızda bu işin inceliklerini ve olumlu, olumsuz yanlarını anlatacağız.

Ama öncesinde şehirlerarası seferler düzenleyen bir firmanın sahibi olan Y.K ile yaptığımız röportajı sizinle paylaşmak istiyoruz.

Röportaj

– Merhaba. Kaç yıldır bu sektördesiniz? Nasıl başladınız? Hangi noktalardan, aşamalardan geçerek bir otobüs firmasının sahibi oldunuz? Bulunduğunuz konumdan memnun musunuz?

– Merhaba. Seyahat sektörüne muavin olarak başladım. 2 yıl boyunca İstanbul, Ankara, Eskişehir arasında gidip geldim. Bir yandan sektörü ve insanları tanıdım, bir andan kendimi geliştirdim. Sonra sadece Çorlu- Silivri – İstanbul arasında seferler düzenleyen küçük bir otobüs firması açtım. Biz çalıştık, Allah da yardım etti, bugünlere geldik.

– Hiç kuşku yok ki pandeminin en çok vurduğu sektörlerden biri seyahat sektörü oldu. Neredeyse 1 yıl boyunca otobüslere sınırlı sayıda yolcu alabildiniz. Yılın yarısı seyahat etmek izne ve şarta bağlı oldu. Yolcu sayınızda büyük bir azalma oldu. Düşük sermayeli birçok firma kapanmak zorunda kaldı, kimisi personel çıkardı. Siz nasıl etkilendiniz bu süreçten?

– Biz de tamamıyla olumsuz etkilendik. Sefer sayısını azalttık. Maalesef yolculara verdiğimiz ikramları bile kesmek zorunda kaldık. Herkes bir yerinden tutunmaya, iflas etmemeye çalışıyor. Ama insanların en yakınlarını kaybettiği bu süreçte, buna da şükür deyip yolumuza devam edeceğiz.

– Son olarak, benzin ve motorine zam geldi. Hem de daha önce alışık olmadığımız oranda, büyük bir zam! Tüm bu olumsuz şartların içinde bu zam, otobüs biletlerine ve dolayısıyla yolculara da yansıyacak.

– Evet ve yolcular biletlere zam yaptığımız zaman, maalesef bunun bizim inisiyatifimizde olduğunu düşünüp bizi suçluyorlar. Normalde 20 liraya gittiğiniz bir yere artık 40 – 50 liraya gidebiliyorsunuz. Ancak bazı insanlar olaylara geniş perspektiften bakamıyorlar. Yine mi zam diye kıyametleri koparan birçok müşteriye bizzat tanık oldum. Lütfen bu röportajı okuyanlar, zamlanan bilet fiyatlarının firma kaynaklı olmadığını görsünler ve bizi suçlamayı bıraksınlar. Ülke şartları ortadayken, dünyanın hali ortadayken, benzin ve motorine asrın zammı gelmişken, artan bilet ücretlerinin vebalini bizden bilmesinler.

– Peki, sizce bu dönemde bir otobüs firması açmak saçma mı? Yoksa yeterli sermayesi olanlar için mantıklı bir yatırım mı olur?

– Şu an için böyle bir yatırım yapmak kesinlikle akıl kârı değil. Öncelikli olarak ülkelerin ekonomisi aşağıya çekildi. Her ülkenin. Sadece Türkiye’nin değil. Motorin, benzin aldı başını gidiyor. Pandemi ile mücadelede hangi aşamadayız, bilen yok. Yarın öbür gün, yine bir aylık bir kapanma gelebilir. Otobüs firmaları yine kan ağlamaya başlar. Bir de işin şöyle bir boyutu var ki ulaşım sektörü ciddi anlamda alt yapı, lojistik destek ve tecrübe istiyor. Girişimcilerin isterse 1 milyon doları olsun, en lüks otobüslerle hizmet sunsun. Servisler ayarlanacak, dinlenme tesisleri ile anlaşma yapılacak, muavinler, şoförler, bu kişilerin eğitimleri. Saymakla bitmez. Gerekli lojistiği ve alt yapıyı oluşturmadığınız takdirde kaybolur gidersiniz.

– Onlarca yıldır sektörde olan ve marka değeri taşıyan birçok firma da konkordato ilan etti geçtiğimiz yıllarda. Bu sektörde kimsenin bir garantisi yok diyebilir miyiz?

– Evet, kesinlikle diyebiliriz. Garanti para ve huzur isteyen ulaşım sektöründen uzak durmalı. Bir şoför ya da muavin nasıl hiç bir yerde kalamaz, hep yollarda olursa, bu sektörün yükselişleri düşüşleri de hiç bitmez. Her an tetikte olmalısınız. Hangi rakip firma neler yapıyor araştırmalısınız. İnsanlara daha iyi nasıl hizmet sunabilirim diye düşünmelisiniz. Ve her şeyden önemlisi dürüst insanlarla çalışmalısınız.

– 50 yıl içinde uçakla yolculuk edenlerin sayısı kat be kat yükselecek, otobüs günümüzde olduğu gibi çok tercih edilen bir ulaşım aracı olmayacak deniyor. Siz ne diyorsunuz bu konu hakkında?

– Bu dediğiniz bana olmazmış gibi geliyor. Fakir fukara yine otobüse biner.

İşin Olumlu ve Olumsuz Yanları 

1) Şehirlerarası otobüs işletmek için öncelikle 400-600 bin TL vererek büyükçe, modern bir otobüs almanız gerekmektedir. Bu otobüsün markası Neoplan, Travego, Mercedes olabilir. Koltukların arkasında televizyon olmalı ve içi ferah olmalı. Aracı ne kadar teknolojik ve modern alırsanız o kadar gelecek vaad edici olur sizin için. Bu araçlar en az 10 yıl kullanıldığından ilerleyen yıllarda eskimiş olmaları durumunda firmanız sorun yaratabilir.

2) Otobüsü almak için düşük faizli banka kredi imkanları mevcuttur. Zira bu denli bir parayı denklemek kolay değildir, illaki eş dost ya da akrabadan da destek almanız gerekmektedir. Yine bilmeniz gereken ikinci husus bu sektörde tek tabanca iş yapmanız için ya çok büyük olmanız ya da enayi olmanız gerekmekte. Bu sebeple metro, ulusoy, varan, kamilkoç gibi firmalarla belli bir komisyon karşılığı anlaşmak durumundasınız. Genelde en fazla %30 komisyonla bu sözleşme yapılır ve firma size en uygun lokasyonu belirler. Bu lokasyonda sefer yaparsınız.

3) Firma ile anlaşdığınız için reklamcılık ya da müşteri bulma zahmeti gibi şeylerle uğramasınız. Her şeyi yazhanedeki şirket yetkilileri halleder sizin adınıza, size otobüsü sürmek kalır. Hatta yanınızda çalışan host dedikleri yardımcı elemanı bile firma ayarlar size.

4) Otobüsünüzde firma ile olan sözleşmeniz gereğince belli kurallara uymak durumundasınız. Mesela firmanın belirlediği yerlerde mola vermek, çay ve su servisi yapmak, ara şehirlerde yol üstünde yolcu almamak gibi. Bunları ihlal ederseniz fark ettiklerinde sözleşmenizi fesh edebilirler.

5) Otobüsü satın alıp onu siz sürmek de zorunda değilsiniz. Bunun için can atacak şoför bulmak bizim memlekette pek de zor değil. Bilakis genelde dolmuşçular yıllandıktan sonra şehirlarası otobüslerde takılmaya başlarlar.

6) Bu işin muhsabe ve kazanç tablosunu ortaya sermek gerekirse benziniydi, şirket komisyonuydu, araç bakım masrafıydı, vergisiydi derken elinize en azından yaz sezonu aylık 8-9 dana alacak kadar para geçer. Yazları daha canlı olan karayolu ulaşımı kışları duralır. Yine de hiç boş kalmaz, hep iş yapmaya devam eder.

7) Bilmeniz gereken şeylerden birisi de bu işi yapanların mazotunu genelde kaçak ya da kalitesiz kullandığıdır. Zira 100 km’de 30-35 litreye kadar benzin yakabilen bu canavarlara yakıt dayandırmak çok zor olduğundan anlaşmalı petrol istasyonlarınız olmalı. Aksi halde sıradan bir araç sürücüsü gibi benzine para vererekten bu işin altından kolay kolay kalkılamaz.

Parlak iş fikirlerinden bu günlük bu kadar. Sizlere daha yaratıcı ve de ilginç iş önerileri araştırmaya devam edeceğiz, ilgili bir diğer yazımıza göz atarsanız belki aradığınızı bulursunuz kim bilir.