Merhaba sevgili parlak fikirler okurları. Bu yazımızda böğürtlen yetiştiriciliği hakkında temel ve pratik bilgileri sizinle paylaşacağız.
Meyve – sebze alanında farklı bir türde yoluna devam etmek isteyenler için böğürtlen seçeneği mevcut. Şimdi kısa aralıklarla soru cevap şeklinde gidelim ve böğürtlen yetiştiriciliğinin kısa bir haritasını bu yazımızda sizler için çıkaralım.
ALT BAŞLIKLAR (istediğinize tıklayıp ışınlanabilirsiniz) :
Röportaj
Bursa’nın Harmancık ilçesinde yaklaşık 10 yıldır böğürtlen yetiştiren ve yetiştirdiği böğürtlenleri kendi imkanlarıyla satan İ. K ile mini bir röportaj gerçekleştirdik.
– Böğürtlen nam-ı diğer ahududu. Yorumumu mazur görün fakat yaz meyveleri denince akla karpuz, kavun, üzüm, incir gelir de böğürtlenin genelde esamesi okunmaz. Karadut ile birlikte aynı kaderi paylaşan bu meyve neden ülkemizde bir türlü diğer yaz meyveleri ile aynı seviyeye çıkamadı? Yetiştirmesi mi zor? Talep mi az?
– Şimdi şöyle uzun mu uzun bir pazara çıkın. Ben diyeyim 2 siz diyin 3 kilometre boyunca uzansın bu pazar. Böğürtlen almaya kalksanız, hem de tam mevsiminde, bir ya da iki tezgahta zor görürsünüz. Bunun nedenini ben de soruyorum kendime. Yıllar boyunca böğürtlen yemese aklına bir kere gelmeyecek olan insanlar. Evet, yetiştirmesi zor. Bir de fidanını diktikten 3 – 4 yıl sonra meyve veriyor. Bu çok uzun bir süre. Ne meyveler var ki bir yılda 2 kez meyve veriyor. Böğürtlen, zor iş, külfeti bol iş.
– Ama iş bununla da kalmıyor. Galiba sadece insanların değil milletlerin de bir damak tadı var. Böğürtlen pek bizim insanımıza göre bir meyve değil. Yani en azından ortalamaya vurulduğunda böyle bir tablo ortaya çıkıyor.
– Seven çok seviyor. Dediğim gibi birçok handikap var. Böğürtlen sektörü diye bir şeyden bahsedemeyiz. Yıllık üretim belli, rekolte ve talep belli. Hal böyle olunca bir pazardan, küçük bir pazardan bahsedebiliriz. Hani böyle sanat filmi derler ya. Az kişi izler, öz kişi izler. Böğürtlen de meyvelerin sanat filmi diyebiliriz.
– Çok güzel tarif ettiniz. Peki Bursa’da böğürtlen yetiştiriciliği? Bildiğim kadarıyla Türkiye’nin böğürtlen yetiştiriciliğinde zirve kenti. İklim koşulları da elverişli.
– Bursa, birçok farklı meyve ve sebzenin yetiştirilebildiği ender şehirlerden biri. O konuda çok şükür, çok şanslıyız. Türkiye’de üç mevsim var, üçü de Bursa’dan geçer. Kışın burada kayak yapan, yazın da en güzel, en güneşli tatilini yapar. Bursa, yaklaşık olarak ülkemizde yıllık olarak yetiştirilen böğürtlenin %80’ini karşılıyor. Bu da inanılmaz bir rakam tabi.
– Peki fiyatlar? Örneğin bir kilo böğürtlen 2021 yılı itibariyle kaç para? Biliyorsunuz ki, dünyanın en lezzetli, en organik meyvesini bile satsanız, fiyatlar ortalamanın üstündeyse, millet alamaz. Ekonomi, bizim gibi ülkelerde damak zevkini de belirler, mutfak bütçesini de.
– Güzel bir noktaya parmak bastınız. Maalesef son on yılda böğürtlen, Türkiye’nin en pahalı, en lüks meyvelerinden biri oldu. Üretici el çekti. Yıllarca böğürtlen yetiştiren adamlar, mandalina, muza, elmaya, ne bileyim bunun gibi çok giden meyvelere yöneldi. Tabi haklı olarak. Yetiştirici azalında, eh zaten talep de düşük. Ne oldu? Fiyatlar tavan yaptı. Zaten millet böğürtlen diye ölmüyor.
– Meyve sebzenin en kötü tarafı reklamının yapılamaması. Yani en fazla kamu spotlarında, sağlıklı beslenin bol bol meyve tüketin, su için gibi tanıtım bültenleri dönüyor. Böğürtlen reklamı? Kulağa saçma geliyor değil mi?
– Aslında her şeyin reklamı yapılıyor. Öyle ya da böyle. Bugün televizyonları açın, internet reklamlarına bakın. Ailesiyle birlikte bir markette alışveriş yapan bir adam ya da kadın gördüğünde, sepetine elma, portakal, mandalina atıyor. Bu bile aslında bir algıdır. Kaldı ki böğürtlen hem çok tatlı hem de çok faydalı bir meyve.
– Biraz böğürtlenin faydalarından bahsedip röportajı öyle noktalasak?
– Böğürtlen en doğal iştah açıcılardan biridir öncelikle. Kanserle mücadelede en etkili 5 meyveden biridir ayrıca. Bunu ben söylemiyorum, bilim insanları, doktorlar söylüyor. Öksürüğü keser, sindirimi kolaylaştırır. Tam bir vitamin deposudur.
Böğürtlen Yetiştirmek Karlı Mı?
- Kar marjından başlayalım. Eğer gereken hassasiyet ve üretim kuralları takip edilirse 1 dekara bir sene içerisinde yaklaşık olarak 5.000 liralık karı var diyebiliriz. Yani oldukça karlı bir iş. Ancak çeşitli kurallara uyulmalı ve böğürtlen tam kıvamında üretilmelidir. Tadı az ekşisi bol böğürtlenler pek doğal olarak piyasada istenen talebi doğurmaz. Malların elde kalma ya da ucuza gitme olasılığı doğar böylece.
- Genel olarak ülkemizde meyve ve sebzecilik karlıdır. Ancak iş böğürtlene geldi mi kar oranı biraz da artar. Çünkü böğürtlen en başta pahalı bir meyvedir. Bu nedenle bir toptancı ya da dükkana satımı gerçekleşti mi örneğin bir mandalinadan bir armuttan çok daha fazla para kaynağı haline gelir. Böğürtlen, bir zamanların muz ve kivisi gibidir. Muz ve kivi ülkemiz içinde seri halde üretilerek fiyatları en uygun olan arenaya çekilmiştir. Ancan böğürtlen için böyle bir seçenek yoktur hala. Bu nedenle üretimi ne kadar zor olsa da kazancı da aynı oranda doyurucu bir nitelik taşımaktadır.
İki renkli böğürtlenler, tüm tatlılığıyla.
Böğürtlen Yetiştiriciliğinde İstenen İklim Şartları Nelerdir?
- Bu noktada iki ana izlek başlangıç olarak rehberiniz olabilir. Birinci kural: Şeftali yetiştirilen hemen hemen her yerde gönül rahatlığıyla böğürtlen yetiştirilebilir. Bu bakımdan şeftali ve böğürtleni kardeş meyveler olarak nitelendirebiliriz. Öyle uzun boylu ve geniş araştırmalara mahal vermeden şeftali yetiştiriciliğinin yapıldığı her yerde kafadan böğürtlen yetiştirme olayına girebilirsiniz.
- Böğürtlenin yetiştirme bakımından kardeş olduğu bir diğer meyve de ahududu. Ancak ahududu meyvesinden iki temel prensipte ayrılıyor. Bunlardan birincisi sıcaklığa ve kuraklığa son derece dayanıklı olmasıdır. Ancak tersi bir durumda da soğuğa ve donmalara da ahudududan çok daha az dayanabilmektedir. Bunun dengesini korumak ve çeşitli tedbirleri almak, yer seçimi olsun, çitlerle bahçeleri korumak olsun, tamamen sizin yetiştiriciliğinize bağlı olacaktır.
- Böğürtlen, nazlı bir meyvedir. Yetiştirirken belli başlı kurallara uyulması gerekir. Şimdi de bunlara kısaca göz atalım.
Böğürtlen Yetiştirilirken Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Böğürtlen hakkında bilmeniz gereken mevsim odaklı gerçek şudur. Böğürtlenler aksi bir durum olmadıkça Mayıs – Ağustos ayları içinde yetiştirilen bir meyvedir. Bunun için yazın çalışmayı gerektirir. Yazın çalışmak bazen yorucu ya da bunaltıcı olsa da böğürtlen, nazlı olduğu kadar ilgi isteyen de bir meyvedir. İlgisizliğin sonucu tam bir hüsran olabilir.
- Böğürtlen yetiştiriciliği için ayırdığınız alanın ya da bahçenin sulama alanlarına yakın olması hayati önem taşır. Zira böğürtlen yetiştiriciliğinde ana eylem, sulamaktır. Her gün biteviye, aralıksız periyotlarla böğürtlenleri sulamanız icap edecek.
- Çeşitli böceklenmelere ya da kusurlu üretimlere karşı her zaman için bir uzmanla çalışmanızı tavsiye ederiz. Hele ki bir de bu işte yeniyseniz, sadece kitaplardan, kağıt üstünde teorik bilgilerle bu işe atılmamanız son derece önemlidir. Zira böğürtlen, sürprizlerle dolu ve yetiştiricilik kapsamında ayrıntılı bilgilere ihtiyaç duyulacak bir alandır. Bu nedenle işinizi riske atmayın. Bu üretimde sulama kadar bilerek ilerleme ve böğürtlene iyi bakma unsurları da ehemmiyet taşır.
Böğürtlen Yetiştiriciliği İçin Gereken Sermaye ve Organizasyon:
- Gereken sermaye bu iş için ayırdığınız bahçenin genişliğine bağlı olarak değişecektir. Başlangıç noktası olarak 5 bin ile 15 bin arasında bir sermaye aralığı çizebiliriz.
- Gerekli sulama ekipmanları kurmak için sulama alanlarına yakınlık önem demiştik. Kiraladığınız ya da satın aldığınız bahçenin fiyatı da hangi şehirde ve o şehrin hangi coğrafyasında olduğunuza bağlı olarak değişecektir. Ancak böyle konularda pazarlık yapmaktan çekinmeyin. Rüşvet olarak sonrası için bir kasa leziz böğürtlen de teklif edebilirsiniz. 🙂
- Mutlaka bir uzman gerekiyor demiştik. Bu bir ziraat mühendisi olabilir. Ya da daha önce böğürtlen yetiştirmiş emektar bir üretici de olabilir. Ama asla yalnız olmayın. Kendisine sonuçtan pay vereceğiniz bir ortağınız, üstelik alanında uzman bir ortağınız olsun.
- Organizasyon tohumları ekmek, yavaş yavaş sulayarak yetiştirmek ve en sonunda pazarlamak olarak nitelendirilir. Dağıtım ve pazarlama alanın toptancılar, süper marketler ve manavlar ile çalışacaksınız. Bunun için iyi bir iletişim alanı kurmanız ve sürekli irtibatta olmanız daha hızlı satışlar gerçekleştirmeniz için yeterli olacaktır.
Böğürtlen Yetiştirmenin Keyifli Yanları Nelerdir?
Böğürtlen, sadece meyve olarak tüketilmez. Aynı zamanda reçeli, marmeladı, içkisi, pastası, konservesi ve meyve suyu yapılır. Yani hemen hemen her meyvede cereyan eden çeşitlilik ve çok yönlülük böğürtlende de mevcuttur. Böylece hem satıp para kazanabileceğiniz hem de afiyetle tatlarına bakabileceğiniz bir ürün yetiştirmek, hem de tamamen sağlıklı ve doğal bir şekilde bunu yapmak, işin en keyifli yanları olarak işaret edilebilir.
Böğürtlen Yetiştirmenin Zor Yanları Nelerdir?
- Sürekli ilgi ve sulama isteyen bir meyve olduğunu söylemiştik. Ayrıca memleketimizde az yetiştirildiği için son derece az bilgiyle çalışacaksınız. Birinci zorluk budur denilebilir.
- İkinci zorluk böğürtlenin fazla sıcağı da fazla soğuğu da sevmiyor oluşudur. Bu nedenle seçtiğiniz bahçe ve o bahçenin korunması epey meşakkatli olacaktır.