Bazı ”şeyler” vardır ki onlara ne ”ürün”, ne ”eşya” ne de ”aksesuar” diyebilirsiniz. O ismiyle müsemmadır, sadece ismiyle söylenen ve anılan’dır. Mesela kitap gibi. Kitap, ne üründür, ne eşya, ne mal.. Aynı şekilde evlerimizde kullandığımız, kullandığımız ne kelime, evlerimizin üzerini örttüğümüz halılar da öyle. Halı ve perdeler, mobilyadan da sayılmaz aksesuardan da. Özellikle bizim kültürümüzde hem ayaklarımızın altında hem de başımızın üstünde yeri olan halıların antikaları ise, değerlerini iki katına çıkarıyor.
Yazımızın ilk paragrafını okuyan okurlarımız Alaaddin’in sihirli lambasının yanında promosyon olarak verilen uçan halılar gibi uçtuğumuzu düşünmesin sakın. Bir şey zaman geçtikçe değer kazanıyorsa sadece cisim olarak değil manen de çok kıymetli demektir. Hem Türk hem de İran kültüründe önemli bir sanat ve zanaat (icraat değil) olarak görülen halıların çok sayıda meraklısı ve koleksiyoncusu da var. Ve sayıları da her geçen artıyor.
Yazımızın geri kalanında antika halıcılık üzerine merak ettiğiniz birçok sorunun yanıtını bulabilir, bu sektöre yönelerek hem sanata hem de paraya doyabilirsiniz. Halı kilim dükkanı açmak isteyenler ise alttaki yazımıza göz atabilir.
ALT BAŞLIKLAR (istediğinize tıklayıp ışınlanabilirsiniz) :
Röportaj
Hem Türkiye’nin çeşitli şehirlerinden hem de İran’dan tedarik ettiği antik halıları, internet sitesinde ve dükkanında satan Y. N. ile röportaj gerçekleştirdik.
– Antika halı ile standart bir halının arasındaki farklar nelerdir?
– Halı denince hem insanların ağzına pelesenk olmuş şeyler var hem de reklamların dayattığı birtakım ezbere kalıplar. Mesela her evin ihtiyacı derler. Doğrudur, halı ihtiyaçtır, gerekliliktir. Ancak bunun dışında geleneksel bir vizyonun en saf, en temsili ve en görkemli dışavurumlarından biridir. Türk – İslam kültüründe, ta Anadolu Selçuklu Devletine, hatta Anadolu’da kurulan ilk beyliklere kadar uzanan bir tarihi var halıların. İşte bugün antika halı dediğimiz halılar da o zamanların bize emaneti.
– Sizin için ticaret erbabı ve tarih uzmanı ifadelerini kullanmak çok da yanlış olmaz o halde.
– Estağfurullah. Sadece antika işiyle uğraşmanın belli başlı sorumlulukları var.
– Nedir o sorumluluklar? Bir girişimci, bir sabah uyanıp ”tamam ben artık antikacıyım” diyerek bodoslama bu işe girebilir mi?
– Vallahi girer de çıkabilir mi orası muamma. Çünkü halı zanaat ise antika halı sanattır. Dünyada çok az şey, antika halıcılık gibi sanat ile zanaatı birleştirecek düzeydir. El hüneri ve ustalık gerektirdiği için halıların imalatı bir zanaattır. Desenler, motifler, geleneksel figürler, renklerin uyumu ve daha birçok şeyi, kare ya da dikdörtgen kesim bir aksesuarın üstünde bütünleştirmek ise sanat.
– Antika halılara olan rağbet nasıl ülkemizde? Bunun da örneğin pul koleksiyonculuğu gibi çılgınlık derecesinde düşkünleri var mı?
– Var, var, olmaz olur mu? Hem Anadolu ve Osmanlı hem de İran halılarına olan ilgi devasa boyutlarda. Atalarımız halı deyip üstüne basıp geçmemiş. Birçok şeyde olduğu gibi halıların üstünde de ince ince çalışmışlar. İnanılmaz yoğun mesailer harcamış, en güzelini, en mükemmelini yapmak için inanılmaz teknikler geliştirmişler. Şimdiki gibi fabrikasyon değil hiçbir şey. Çünkü her şey ihtiyaca yönelik. Öncesinde en zengininden en yoksuluna kadar, insanlar evlerinde kullandıkları aksesuarlarda, mobilyalarda bir estetik arayışı içindelermiş.
– Bir antika halının fiyatı kaçtan açılır? Kaça kadar açılır? Nedir bu işin piyasası?
– Halının hangi döneme ait olduğuna göre değişir. Üzerinde kullanılan motiflerin inceliğine göre de. Bir de zaman içerisinde ne kadar zarar gördü, zaman ondan neler götürdü. İnanın, bu piyasaya girdiğimden beri inanılmaz insanlarla karşılaştım. Örneğin halıyı karış karış büyüteçle inceleyen bir müşterim var. Halıda defo, kusur var mı, dakikalarca inceliyor. Tüm bunların toplamında, alelade bir antika halının fiyatı 3 – 4 binden başlıyor. 40 bin 50 bin liraya kadar yükseliyor.
– Siz de emlakçılar gibi bir satıp pir satıyorsunuz o halde.
– Öyle de denebilir. Tabi arsalar, dükkanlar emlakçıların önüne düşüyor. Benim yeri geliyor köy köy dolaşmam, yerinde gözlemler, keşifler yapmam gerekiyor.
– Uzman ve pazarlamacı kimliğinizin yanına bir de kaşif sıfatını ekleyelim o halde.
– Hangi sektörde olursanız olun, kazanmak istiyorsanız birden fazla sıfatı haiz olmanız gerek. Ben de elimden geleni yapıyorum.
– Merak eden okurlarımız olacak. Onlar adına soruyorum: Antika halı piyasasında da sahtecilik var mı? Eski püskü halıları antika diye yutturmaya çalışanlar vesaire?
– Elbette. Hangi piyasanın çakalları yok ki bunun olmasın. Akla hayale gelmeyecek yöntemlerle , fabrikasyon halıları eskitip antika diye yutturmaya çalışanları çok gördüm. Bu işe girecek olanların en fazla dikkat etmesi gereken tiplerin başında bu insanlar geliyor. Bu insanların tuzağına düşerlerse normalde ederi 500 lira olan bir halıya 10 – 15 bin lira ödeyebilirler. Bu da daha başlamadan bitmelerine neden olur.
Antika Nedir?
Antika kelimesi, antik sözcüğünden türetilmiştir. Daha doğru bir ifadeyle -a eki alarak isimden sıfata dönüş. Antik – Antika… Bu kelime her ne kadar Antik olan, Antik Çağa ait olan anlamına gelse de, zamanla, bir tarihe, bir maziye sahip, nostaljik değeri bulunan her şey için kullanılır olmuş.
Her ne kadar ”Ne antika adamsın” gibi yaygın, yanlış ve olumsuz bir kullanımı olsa da günümüzde antika ürünlere olan ilgi her geçen yıl biraz daha artıyor.
Bazı Halılar Neden Eskidikçe Değer Kazanıyor?
Bizim kültürümüzde ve tarihimizde halıları güzel ve değerli kılan şey yumuşaklığı, saçakları değil. Öncelikli olarak dokuma olması gerekiyor. Halının değerini ve fiyatını aynı oranda arttıran en önemli unsur ise motifler, süslemeler. Osmanlı’dan bu yana ayrı bir ustalık gerektiren halı dokumacılığı, çiçek, aile, yıldız gibi -emin olun her birinin de bir anlamı var- birçok motif ile birlikte eskidikçe değer kazanıyor.
Giderleri Nelerdir?
Antika işi en düz anlamıyla al sat işi olduğu için aldığınızın üstüne katarak ya da açık arttırmaya çıkararak satış gerçekleştirmeniz gerekiyor. Ne kadar antika alırsanız gideriniz ve gelir sahibi olma ihtimaliniz de o kadar artar.
Nerelere Satabilirim?
Batıdan Doğuya gidildikçe sadece yükseklik seviyesi artmıyor ülkemizde. Bununla birlikte dokuma kilimlere ve antika halılara olan ilgi de periyodik aralıklarla artıyor. Hem de kör bir ilgi değil bu. Aaa ne güzelmiş, ellerine sağlık deyip bırakmıyor. Batının hemen hemen her konuda gösterdiği ilgisizlik, ülkemizin ve dünyamızın doğusuna gidildikçe yerini ilgi, alakaya bırakıyor. Başta Konya ve Kayseri olmak üzere İç Anadolu, Güney Doğu Anadolu ve Doğu Anadolu Bölgesinde sadece antika halıların satışa çıkarıldığı müzayedeler düzenleniyor. O kentin belediyeleri de bizzat bu tür organizasyonları destekliyor. Bu müzayedeleri takip edebilir, tabiri caizse bu tür organizasyonları kovalamalısınız.
Antika halılar son derece kıymetli olduğu için onları şehirden şehre taşırken ekstra özen göstermeli, bu tür özel ve değerli şeyleri taşımak için özel ölçülerde üretilmiş koruyucu kılıflar var. Özel olarak bu işi yapan, yani sadece değerli eşyaların taşımacılığını yapan firmalar var. Onlarla internet ve telefon üzerinden iletişime geçebilirsiniz.
Yok ben böyle halılarla şehir şehir gezemem, bana bir merkez gerek, işleri de o merkezden yürütmem gerek diyorsanız antika halıları internet üzerinden satışa çıkarabilirsiniz. Sadece normal halı ve kilimleri satmak için dükkan açmanızı öneririz. Zira antikacılık tıpkı koleksiyonculuk gibi seçkin bir zümreye aittir. Çarşının ortasına geniş mi geniş, gösterişli bir dükkan açsanız bile, insanlar ”hımm güzelmiş” deyip geçerler en fazla. Bu sadece ülkemizde değil dünya genelinde böyle. Bu yüzden ya müzayede ya internet diyerek ikisinden birini seçebilir ve çok farklı bir iş kolunda emin adımlarla ilerleyebilirsiniz.