Yetenek her zaman değerlidir. Ancak değer görme zamanları, her zaman yetenek sahibi sanatçıları, kendileri hayattayken bulmuyor. Kimileri öldükten sonra değeri anlaşılır. Aynı şekilde ürettikleri sanat eserleri, çizdiği tablolar, ürettikleri müzikler, yazdığı romanlar ve öne sürdüğü düşünceler, onların hayatta olduğu zamanlarda anlaşılamamış, rağbet görmemiştir.
Bu elbette sanatçılar için can sıkıcı bir durumdur. Ne ekonomik açıdan rahat yüzü görürler, ne de takdir edilip mutlu bir sanat hayatı yaşarlar. Onların talihsizlikleri, yanlış zamanda yanlış yerde olmaktır. Özellikle geçmiş zamanlar, karanlık çağlardı. Ortaçağ’dan günümüze kadar uzanan yüzyıllarda bazı insanlar, sırf sistemin istemediği şeyler üretmedikleri için cezalara, işkencelere, uzun hapis yıllarına çarptırılmışlar.
Kimileri ise bohem bir hayat tarzı yaşamayı seçmiş, hem bile isteye hem de şartlar öyle gerektiriyor diye, daha saklı ve kapalı bir hayatta olmayı tercih etmişlerdir. Bugün 21. yüzyıl ile birlikte, değer konusunda sanatçılara artık çok daha az haksızlık ediyoruz.
Marjinal, yeni, farklı üretim noktaları anında anlaşılıp yaygınlık kazanabiliyor bilgi çağında. Bugün, modern dünya düzeninde değeri geç keşfedilen ya da hiç keşfedilmeyen insanlar vardır mutlaka. Bunun en büyük nedeni de yobazlık ya da yeni şeylere kapalı olmak değil, artan nüfusla doğru orantılı olarak çok sesli bir ortamın doğmuş olmasıdır.
Yine de ürettiği sanat biçimi her ne olursa olsun, eğer yeteri kadar iyi, özgün ve farklıysa çok geçmeden keşfediliyor.
Şimdi dünyamızda değeri öldükten sonra anlaşılıp ancak kendisi hayattayken göremeyeceği ölçüde para eden sanatçıları sizlerle paylaşalım.
Hayattayken tek tablosu satılan, onu da ağabeyi alan bir ressam: Van Gogh
Sağ İken Değeri Anlaşılmayıp Ölünce Para Eden 8 Sanatçı
1- Vincent Van Gogh:
İzlenimci Hollandalı ressam. Hayat ona hiç adil davranmadı. Biz onu daha çok kulağını kesip sevgilisine göndermesiyle hatırlıyor ve biliyoruz. Hayatı boyunca yoksullukla mücadele eden Van Gogh, yatırıldığı ve uzun yıllar kaldığı ruh ve sinir bozuklukları hastanesinde hayata gözlerini yumarken, sadece tek bir tablosu satın alınmıştı. O da abisi tarafından. Şu anda ise bir Vincent Van Gogh tablosu milyon, milyar liralarla satın alınabilmektedir.
Sigara içen kafatası, otoportresi ve Ayçiçekleri en önemli tablolarından sayılmaktadır.
2- Stefan Zweig
Avusturya asıllı Alman düşünür, tarihçi, roman yazarı. II. Dünya Savaş’ının korkunç atmosferinde, bir yanda Hitler’in karanlık atmosferi ile bir yandan açlıkla ve kaçışlarla geçti ömrü. Hitler’in kara listesinde adı yer aldı ve kitapları toplatılarak yakıldı. En sonunda böyle bir dünyada daha fazla yaşamak istemediğini belirterek karısıyla birlikte Hitler Almanya’sından kaçarken intihar etti.
Bugün Zweig’in yazdığı romanlar başta ülkemiz olmak üzere dünyanın birçok yerinde fazlaca satılmaktadır. En önemli kitapları: Acımak, Satranç, Yürek Çöküntüsü, Değişim Rüzgarı ve Amok Koşucusudur.
Savaşın cehenneminden kaçan bir yazarın tükeniş öyküsü. Ve kendisi bugün yazdıklarıyla önümüzü aydınlatıyor.
TÜRKİYE’DE YAZAR OLMAK başlıklı makalemiz sanatın bir kolu olan edebiyat alanında bilgilendirici ve yol gösterici olacaktır. Ülkemizde yazar olmak ve bu vasıtayla değer görmek isteyenler için, henüz çok geç değil.
3- Amedeo Modigliani
İtalyan ressam ve heykeltıraş. Hani diyoruz ya, hayattayken değeri anlaşılmayıp öldükten sonra para eden sanatçılar. Modigliani, çok iyi bir ressam olmasına rağmen o dönem yaşayan Picasso’nun ününün altında önce ezilmiş ve sonra unutulmuştur. O zaman fakirlik hastalığı olarak nitelendirilen tüberkülozdan dolayı hayatını kaybetmiştir. Birileri ünlenip yoluna devam ederken birileri Modigliani gibi haksız ve vakitsiz ölümlerle silinir gider. Ama gün gelir hak yerini bulur ve değer saygın bir şekilde iade edilir.
4- Friedrich Nietzche
Beni 21. yüzyılda anlayacaklar diyen büyük dahi en azından bu kehanette haklı çıktı. Büyük Alman düşünürü ve filozofu Nietzche, bugün çağımızın en popüler, en çok konuşulan ismi. Hakkında yazılan yüzlerce kitapla birlikte, üniversitelerde, fakültelerde, panellerde, söyleşilerde ismi en çok zikredilen ve filozoflar arasında yerini alan Nietzche, değeri yaşarken anlaşılmamış ve kendisinin de iddia ettiği üzere 21. yüzyıl ile birlikte hak ettiği değeri görmeye başlamıştır.
En önemli eserleri arasında: Böyle Buyurdu Zerdüşt, Ahlakın Soy Kütüğü Üzerine, Ecce Homo, Deccal olarak gösterilebilir. Bu kitaplar sadece ülkemizde bile onlarca baskıya ulaşmıştır. Ve genç nesiller tarafından okunmaya devam edilmektedir.
Değeri çok sonra anlaşılan yazar: Kafka
5- Franz Kafka
Çek Cumhuriyetinin zayıf, içe dönük roman yazarı ve düşünürü. Franz Kafka, bugün Türkiye’de bile milyonlarca okuru olan, üstüne felsefi araştırmalar ve sosyolojik tezler yürütülen çok önemli bir roman yazarı ve hikayecidir. Hayattayken sadece tek bir kitabını yayımlatabilmiş, o da çok az satmıştır. Ölümünden önce arkadaşı Max Brood’a yazdıklarının yakılmasını istemiştir. Ancak arkadaşı bu söze iştirak etmemiş ve yazdıklarını saklayarak bugüne kadar gelmesinde önemli bir rol oynamıştır.
Bugün edebi akımlardan biri ”Kafkaesk” olarak nitelendirilmektedir. Kafka’nın önemli eserleri: Dava, Dönüşüm, Taşra’da Düğün Hazırlıkları, Aforizmalar.
Kafka üstüne sayısız film çekilmiş, sayısız makale ve hikaye yazılmıştır. Öldükten sonra para eden yazarların başında gelmektedir.
KİTAP YAZARAK EK GELİR ELDE ETMEK başlıklı makalemizi okuduktan sonra bu büyük sanatçıların ve yazarların izinden giderek, önce ek gelir etmek sonra ünlü bir sanatçı olmak için izlemeniz gereken yolları öğrenebilirsiniz. Şimdiden iyi yazmalar dileriz.
6- Wolfgang Amadeus Mozart
Bugün klasik müzik denince akla ilk gelen isimlerden biri olan Mozart, diğer saydığımız isimler gibi fakirlikle ve çeşitli hastalıklarla mücadele etmek zorunda kalmadı. Birçok bestesini canlı canlı sahnelemek lüksüne de erişti. Ancak asıl değeri, öldükten sonra anlaşıldı. Mozart dünyaya gelmek için biraz aceleci davranmış gibiydi. Zira 1756 yılında doğmuştur kendileri. Ancak 2016 yılında bile yeni yeni yaptığı müzikle eşdeğer olarak dahi sıfatıyla anılıyorsa, bir miktar hakkı yenmiş ve hak ettiği değeri görmemiştir diyebiliriz.
En önemli edebiyat adamlarımızdan biri: Sabahattin Ali
7- Sabahattin Ali
Maalesef hain bir saldırıyla hayatını kaybeden Sabahattin Ali, yazarlık yaşamı boyunca hapishane ve sürgün arasında gidip gelmiştir. Bugün en çok satanlar listesinden bir an bile düşmeyen Sabahattin Ali kitapları, bu yazarın hem ne kadar değerli hem de ne kadar para eden cinsten olduğunu bize göstermekte.
41 yaşamında hayata gözlerini yuman Sabahattin Ali, bugün milyonlarca okuruyla yazdıkları vasıtasıyla buluşmaya devam ediyor. En önemli eserleri: Kürk Mantolu Madonna, İçimizdeki Şeytan, Değirmen, Kuyucaklı Yusuf olarak gösterilmektedir. Sanatçımızın birçok öyküsü ve romanı da filme çevrilmektedir. Birilerinin sandığının aksine şarkıcı Madonna’yı değil tamamen kurgusal bir kadını anlatmaktadır kitabında. Bunu da ek olarak belirtelim ki bazı değer hırsızları, onu cahillikleriyle alaşağı etmesin.
8- Charles Bukowski
Charles Bukowski, yeraltı edebiyatının en popüler yazarlarından biri. Romancı, öykü yazarı ve şair. Hayatının özellikle ilk 45 yılında açlıkla, soğuklukla, sokakta kalmak gibi zor koşullarla mücadele etmiştir. Bir röportajında anlattığı üzere, yıllarca bir çikolata ile geçirdiği günler yaşamış ancak hiçbir şekilde vazgeçmeyerek hayatta kalmaya ve yaşamaya başlamıştır.
Hayatının son yıllarında artan ünü, günümüze ulaşıncaya değin çoğalarak gelmiştir. En önemli eserleri: Ekmek Arası, Pulp, Postane, Factotum ve Kasabanın En Güzel Kızı kitaplarıdır. Öldükten sonra para etmeye başlaması ise, tamamen dünyanın bazı yeniliklere geç reaksiyon vermesinden ötürüdür. Neyse ki hak ettiği değeri daha hayattayken görmeye başlamıştır.